Verslag Inspiratietafel Kien
Elektriciteit is een basisvoorziening. Maar het net staat onder druk. Hoe houden we het midden- en laagspanningsnet voor de toekomst ook houdbaar? Een vraag waar ruim dertig experts zich met veel enthousiasme over bogen tijdens de eerste Dutch Power Inspiratietafel van KIEN. De deelnemers zullen vruchtbare ideeën gaan uitwerken tot concrete projecten tijdens de komende Innovatietafels.
De deelnemers aan de Inspiratietafel kwamen op 13 oktober op initiatief van Dutch Power en KIEN bij elkaar op de Universiteit van de Geit om oplossingen te bedenken voor de uitdagingen op het laag- en middenspanningsnet. Een thema dat nu nog geen rol lijkt te spelen, maar waar alle partijen op in moeten spelen om onze elektriciteitsvoorziening ook in de toekomst te garanderen. Gelukkig zijn er oplossingen. De Inspiratietafel bood genoeg expertise en netwerk om die door te ontwikkelen aan de vervolgstap die KIEN en Dutch Power organiserenl.
Met de toenemende elektrificering van de maatschappij (denk aan elektrische auto’s en de talloze usb-opladers in huis) en het meer decentraal opwekken van duurzame energie dreigt het distributienet tussen hoogspanning en laagspanning op huizenniveau uit zijn voegen te barsten. Het goede nieuws is: dat het geen probleem is dat vandaag of morgen speelt, maar dat is ook direct de uitdaging. Want hoe creëer je bewustwording voor een probleem dat er nog niet is maar onherroepelijk gaat komen wanneer we nu niets gaan doen?
Diverse thema’s kwamen in een verkennende discussie aan bod:
– Balancing. Hoe gaan wij vraag en aanbod van elektriciteit op een
slimme en efficiënte manier regelen zodanig dat de kwaliteit van
elektriciteit gewaarborgd blijft.
– Buffering. Bij een gebalanceerd afstemmen van vraag en aanbod
hoort steeds meer de mogelijkheid van buffering en opslag. Zo
vergroten we de speelruimte om de kwaliteit van levering op een
hoog niveau te houden.
– Besparing. Naast maar blijven leveren waar de gebruiker om
vraagt (steeds meer) moet er ook nagedacht worden over bewust
omgaan met het gebruik van elektriciteit.
– Verschuiving. Ook de verschuivingen van milieubelastende naar
duurzamere energie, van centraal naar lokaal en dus decentraal
zullen begeleid moeten worden.
– Rol consument. De rol van de consument zal dus veranderen
naar een rol waarin hij een prosument zal zijn waarbij er een
spanningsveld ontstaat tussen ontzorgen ten opzichte van zelf
doen.
– Basisbehoefte. Elektriciteit zal een basisbehoefte blijven. Het
comfort van een stabiele levering ervan blijft cruciaal.
In een ruimte boven 950 geiten in Hoogland boog een team van specialisten zich over deze vraagstukken: van installateur tot aan netbeheerder en van student tot professor. Die combinatie leverde voor menigeen verrassende inzichten en nieuwe contacten op. Vrijwel alle partijen waren het er over eens: om bewustwording te krijgen, moet je meer zichtbaar zijn. De branche moet dus meer de boer op met in het oog springende projecten. Er is genoeg om trots op te zijn! Daarbij is de opgedane kennis van groene en duurzame oplossingen een fantastisch exportproduct.
Neem bijvoorbeeld Team FAST van studenten van de TU Eindhoven. In samenwerking met VDL ontwikkelen zij een bus die op mierenzuur moet gaan rijden. Volgend jaar april moet het al zover zijn. Mierenzuur is een interessante ontwikkeling, omdat het op een simpele manier energie voor brandstofcellen op basis van waterstof kan leveren. In tegenstelling tot waterstof zelf kan mierenzuur betrekkelijk eenvoudig worden opgeslagen en getransporteerd. De techniek hoeft zich niet te beperken tot voertuigen, maar kan ook toegepast worden in gebouwen. Het vraagstuk van energieopslag krijgt daarbij een nieuw antwoord: niet alleen batterijen zijn een oplossing; een tank met mierenzuur kan ook soelaas bieden.
De Inspiratietafel was zo open mogelijk opgesteld. Hoe mooi zou het zijn om zoveel mogelijk vanaf nul te beginnen? Die situatie is er nu eenmaal niet in Nederland. “Er ligt hier al voor miljarden aan koper in de grond”, merkte een deelnemer op. Maar in andere (ontwikkelings)landen is dit veelal nog niet het geval. Het Nederlandse bedrijfsleven zou, in samenwerking met de wetenschap, zich goed in de kijker kunnen spelen met concrete projecten in het buitenland waar gebruik gemaakt wordt van innovatieve technologieën. India werd als voorbeeld genoemd, maar veel dichter bij huis, in Oekraïne bijvoorbeeld, liggen ook kansen. Sterker nog: daar zijn al projecten in uitvoering. In eigen land kunnen we onze omvangrijke infrastructuur slimmer inzetten door inbreiding, optimaliseren en het benutten van aansluitruimte.
Bouwplaatsen bieden een uitgelezen kans om projecten uit te rollen. Een bouwaansluiting op het net is vaak een kostbare zaak, dus kan het voor aannemers aantrekkelijk zijn om zelf voor de elektriciteitsvoorziening te zorgen. Een dieselaggregaat is nu een veelgebruikte oplossing, maar die heeft vanzelfsprekend nadelen. “Stel je voor dat je een bouwplaats in het centrum van Utrecht hebt. Dan mag je met je dieselauto het centrum niet in, maar dan sta je wel met zo’n dieselaggregaat te brullen op een bouwplaats. Dat is natuurlijk gek”, aldus een deelnemer. Een bouwplaats als pilotproject voor niet alleen duurzame energieopwekking, maar ook zuiniger en slimmer met de beschikbare energie omgaan, samen met opslag- en energiemanagementsystemen, zou de sector als geheel positief op de kaart kunnen zetten.
Ook op het net zelf is winst te behalen. Pieken en dalen zijn nooit helemaal te voorkomen; helemaal niet in de toekomst. Dus moet er gekeken worden naar de bestaande NEC-TC8-norm. Voldoet die nog wel of moeten we ook aan tafel met fabrikanten om meer variatie in het elektriciteitsnet aan te kunnen? Immers, door een grotere bandbreedte toe te laten, kan congestie worden opgelost. Een bijkomend voordeel van minder regelgeving is bovendien dat het innovatie aanwakkert.
Collectief gegenereerde projectideeën die vragen om een concreet vervolg. De deelnemers konden persoonlijk hun naam verbinden aan die projecten waar zij hun kennis of ervaring aan kunnen toevoegen. Dit commitment tot een volgende stap is de fantastische oogst van deze sessie. Het team van Dutch Power en KIEN zal op korte termijn afspraken gaan plannen om de eerste vier projecten daadwerkelijk in de teams te kunnen opstarten. De overige projecten parkeren we even. Na de eerste bereikte resultaten zullen we in een gezamenlijke meeting de resultaten onderling gaan delen. Dat zal de groep in een versnelde innovatietred gaan brengen.
Kortom: de Inspiratietafel was een mix van uiteenlopende experts en de plek waar ideeën in een snelkookpan konden worden gestopt om zo de eerste kiem tot echte innovaties te leiden. Met de Innovatietafel wil KIEN een vervolg hieraan geven en komen tot projecten. Gewoon doen, dus.
Impressie van het toekomstbeeld van de groep
De projecten:
1. Bewustzijn: Zijn alle partijen bewust van wat er speelt? Is er een gevoel van urgentie dat we iets moeten met ons elektriciteitsvoorziening? Denken wij dat oude methodieken gaan zorgen voor de oplossingen van morgen? Of zullen we anders te werk moeten gaan omdat onze wereld (van elektriciteit) harder verandert dan we lang hebben gedacht? We gaan het bewustzijn bespreekbaar maken door o.a. concrete projecten uit te voeren. Dat wordt onze bewijslast.
1) Martin Binnendijk (Eaton)
2) Jacob Brobbel (Hollander)
3) Ben Wiltjer (Hager)
4) John Hoedemaekers (Stedin)
5) Rob Strik (GMC Instruments)
6) Jorlan Peeters (Hyteps)
7) Laurens Nordkamp (RHDHV)
8) Paul Bouwens (ABB)
9) Frank Baldinger
10) Cees Rijken (HOMIJ)
11) Henk van Bruchem (Netbeheer Nederland)
12) Ronald Niehoff (Eaton)
13) Martijn Berkhoff (Croon Wolter en Dros)
14) Michiel Arnoldy (DC Systems)
15) Evert Raayen (Alfen)
16) Remco Klaassen (MRK One)
2. NEC-TC8: Is het mogelijk om de bandbreedtes van de huidige elektriciteitsvoorziening wat op te rekken om zo meer ruimte te creëren en de ontstane congestieproblemen in het midden- en laagspanningsgebied te gaan regelen?
1) Evert Raayen (Alfen)
2) Martin Binnendijk (Eaton)
3) Jorlan Peeters (Hyteps)
4) Henk van Bruchem (Netbeheer Nederland)
5) Laurens Nordkamp (RHDHV)
6) Hans Wolse (Movares)
7) John Morren (Enexis)
3. Duurzame off-grid bouwplaatsvoorziening. Dit is een concreet en overzichtelijk project waar we toe kunnen werken naar een echte bruikbare oplossing. De haalbaarheid is aanzienlijk door gebruik te maken van bestaande technologie en producten en deze slim te combineren.
1) Martijn Berkhoff (Croon Wolter en Dros)
2) Jacob Brobbel (Hollander)
3) Ben Wiltjer (Hager)
4) Jerry van Zundert (Current Future)
5) Cees Rijken (HOMIJ)
4. Team FAST. In Eindhoven draait op dit moment een concreet project rondom mierenzuur. Het team van Fast staat open om hun kennis praktisch te gaan inzetten.
1) Max Aerts (Team FAST)
2) Jacob Brobbel (Hollander)
3) Jerry van Zundert
4) Martijn Berkhoff (Croon Wolter en Dros)